Żurek Wielkanocny - historia i przepis

Historia żurku wielkanocnego

Żurek to jedna z najbardziej charakterystycznych zup polskiej kuchni, której historia sięga średniowiecza. Wywodzi się z kuchni chłopskiej, gdzie była codziennym pożywieniem, szczególnie w okresie przednówka. Nazwa "żur" pochodzi od niemieckiego słowa "sauer" (kwaśny), co odnosi się do charakterystycznego kwaśnego smaku zupy.

W tradycji wielkanocnej żurek zajmuje szczególne miejsce. Po 40 dniach Wielkiego Postu, podczas którego przestrzegano surowych zasad dotyczących spożywania pokarmów mięsnych, na stołach pojawiał się bogaty, aromatyczny żurek z kiełbasą i jajkiem. Symbolizował on koniec okresu wyrzeczeń i początek świętowania.

W różnych regionach Polski żurek przygotowywany jest nieco inaczej. Na Śląsku często podawany jest z ziemniakami zamiast z jajkiem, w Małopolsce mocno przyprawiany majerankiem, a na Kujawach z dodatkiem suszonych grzybów. Jednak wszędzie stanowi nieodłączny element wielkanocnego śniadania.

Zakwas na żurek

Podstawą dobrego żurku jest właściwie przygotowany zakwas. Choć dziś można kupić gotowy w sklepie, nic nie dorówna domowemu zakwasowi, który przygotowywany jest kilka dni przed planowanym gotowaniem zupy.

Składniki na zakwas:

• 300 g mąki żytniej razowej
• 3-4 ząbki czosnku
• 4-5 liści laurowych
• 6-7 ziaren ziela angielskiego
• 1 łyżeczka kminu
• 1 litr przegotowanej, ostudzonej wody

Przygotowanie zakwasu:

1. Wszystkie składniki umieść w dużym słoju (co najmniej 1,5 litra).
2. Wymieszaj dokładnie drewnianą łyżką.
3. Przykryj słój gazą lub ściereczką (nie zakręcaj) i odstaw w ciepłe miejsce na 4-5 dni.
4. Codziennie zamieszaj zakwas – zacznie fermentować i nabierać charakterystycznego kwaśnego zapachu.
5. Zakwas jest gotowy, gdy ma kwaśny zapach i smak, a na powierzchni tworzy się klarowny płyn.

Przepis na żurek wielkanocny

Składniki (na 6 porcji):

• 1 litr zakwasu żytniego
• 300 g białej kiełbasy surowej
• 200 g wędzonego boczku
• 300 g wędzonego żeberka
• 2 marchewki
• 1 pietruszka
• 1/4 selera
• 1 cebula
• 3-4 ząbki czosnku
• 3 liście laurowe
• 5 ziaren ziela angielskiego
• 1 łyżka majeranku
• 2 łyżki chrzanu (najlepiej świeżo tartego)
• 6 jajek ugotowanych na twardo
• 200 ml śmietany 18%
• Sól i pieprz do smaku

Przygotowanie żurku:

1. Żeberka, boczek, obrane warzywa i przyprawy zalej 2,5 litrami wody i gotuj na małym ogniu przez około 1,5 godziny.
2. Po tym czasie dodaj białą kiełbasę i gotuj jeszcze 20 minut. Następnie wyjmij mięsa i kiełbasę.
3. Do wywaru wlej powoli zakwas (wcześniej przecedzony przez sito), cały czas mieszając. Gotuj na małym ogniu przez 10 minut.
4. Z kiełbasy i mięs usuń skórę i pokrój je w kostkę lub plasterki. Wrzuć z powrotem do zupy.
5. Dodaj majeranek i chrzan, dopraw solą i pieprzem do smaku.
6. Śmietanę wymieszaj w miseczce z kilkoma łyżkami gorącej zupy, a następnie wlej do garnka, mieszając. Zagotuj delikatnie całość.
7. Jajka przekrój na połówki.

Podawanie:

Żurek tradycyjnie podaje się w głębokim talerzu lub w chlebie wydrążonym z miękiszu. Do każdej porcji dodaj połówkę jajka. Możesz posypać posiekanym szczypiorkiem lub natką pietruszki.

Żurek wielkanocny to nie tylko pyszna zupa, ale także element naszego kulinarnego dziedzictwa. Przygotowując go według tradycyjnego przepisu, podtrzymujemy polskie zwyczaje i przekazujemy je kolejnym pokoleniom. Warto więc poświęcić czas na przygotowanie domowego zakwasu i ugotowanie tej wyjątkowej zupy, która swoim aromatem zachwyci wszystkich przy świątecznym stole.